Güvenli Alanlar ve Kuir Mekanlar

Güvenli Alanlar ve Kuir Mekanlar

• 27/04/2022
• Matthew Batuhan

“Kuir güvenli mekan” lafta kalınca…

LGBTİ+’lar olarak kendimizi güvende hissetmek herkes gibi bizlerin de hakkı olsa da ülke şartlarında her yerde özgürce kuir kimliklerimizle barınamıyoruz. Bu gibi durumlarda kuir mekanlar hayat kurtarıcımız.

Güvenli alanın terim olarak kullanımı en yaygın psikolojide görülüyor. Kendimizi güvende hissettiğimiz fiziksel, zihinsel, toplumsal veya dijital bir yer olarak tanımlanıyor. Bu güvenli alanlar bir kampüs, bir mekan, bir park olabileceği gibi topluluklar ve çevrimiçi ortamlar da güvenli alanlar olabilir. Hatta belli bir düşünce yapısında bulunmak bile güvenli alan kapsamına girer çünkü güvenli alanlar, kendimizi koruma içgüdüsünden doğabilen bir ihtiyaç.

Kuir güvenli alanlar

Güvenli alanlara hayatımızda pek çok formda rastlayabiliriz ve çoğunlukla bu güvenli alan sınırlarını bizler çizeriz. Kendinizi bir konumda, bir toplulukta veya yalnız başımıza güvende hissediyor isek bu bizim güvenli alanımızdır. Bu açıklamadan yola çıkarak kuir güvenli alanların da kuir kimliğimizle güvende hissedebileceğimiz ortamlar olduğu savunulabilir.

Kuir güvenli alanlarla da pek çok formda karşılaşmanız mümkün. Buna LGBTİ+ dernekleri, LGBTİ+ üniversite toplulukları ve çevrimiçi ortamlar da dahil fakat bunlarla sınırlı değil. Hem toplum farkındalığının hem de LGBTİ+ dayanışmasının güçlenmesiyle beraber kuir güvenli alan sınıfında mekan ve toplulukların sayısı da artıyor.

Kendi kişisel deneyimime biraz değinmek istiyorum. Kuir güvenli mekanları dışarıdan bakarak bulabilmesi gerçekten zorlayıcı olabiliyor, bu yüzden bu alanları keşfetmenin en rahat yollarından birisi topluluklarla iletişimde olmak. Bu sayede önceden hayatta bulamazdım dediğim güvenli mekanların, kuir güvenli alanların kurulduğu etkinliklerin farkına bir parçası olduğum kuir topluluklar sayesinde vardım.

Benim için bütün bunların başlangıcı çevrimiçi topluluklar ile oldu ve önce Ünikuir, sonrasında da üniversite LGBTİ+ topluluklarıyla devam etti. Zamanla hem kendime bir güvenli alan edinmiş, hem de çeşitli güvenli mekanları da buralarda edindiğim arkadaşlarım yoluyla keşfetmiş oldum.

Mekanlarda kuir güvenli alanlar kurmak

Yazının içinde de tekrarladığım gibi güvenli alanın sınırlarını bireyler çizer ve her kişi kendini aynı alanda güvende hissetmeyebilir. Kuir alanlar bu kuralın bir istisnası değildir, dolayısıyla herkes bir kuir alanda aynı güven hissiyatını yakalayamamış olabilir. Bu gelişime açık bir konudur ve güvenli alanları belirlemede deneyimler ve beyanlar esaslaşır. 

Kuir mekanların sembolik bazı yanları var, mesela kendini bu şekilde tanıtan mekanlarda bir gökkuşağı bayrağına rastlayabilirsiniz. Benzer şekilde mekan ambiyansında da kuir dekorasyonlarla karşılaşmanız mümkün. Yine de bir mekanın güvenli alanlığı görüntüyle değil, deneyimlerle şekillenir.

Özellikle kuir mekanlardan temennimiz kuir kimliğimizden ötürü ayrımcılığa, fobiye, çifte standartlara maruz kalmadan, yargılanmadan bulunabileceğimiz, güvende hissedebileceğimiz yerler olması.

“Kuir güvenli mekan” lafta kalınca…

Günümüz itibariyle kuir güvenli mekanların sayısı oldukça az olsa da her geçen gün yeni kuir mekanlar kuruluyor. Yine de yeni bir kuir mekanın güvenli alanlığına temkinli yaklaşmak gerekebiliyor çünkü bir mekanın güvenli alan olup olmadığını mekandan önce toplum belirliyor. Eğer bir mekanda güvende hissetmiyorsanız orası kendini bir güvenli mekan olarak tanıtıyor olsa da güvenli bir alan olmayabilir. Bu da kuir mekanın güvenli alanlığının yalnızca isimde kalmasına ve mekanın güvenilirliğinin zedelenmesine yol açar.

Geçtiğimiz haftalarda bunun ne yazık ki bir örneği yaşandı ve kuir bir çift, kuir güvenli alan olarak düşündükleri bir mekanda çifte standarta maruz kaldı. Herhangi bir ileriye gitme durumu söz konusu değilken sadece yakın durmalarından ötürü çiftin ayrı oturması istenirken mekanda benzer biçimde oturan hetero algılanabilecek bir çifte böyle bir uyarı yapılmadı.

“Kasada gökkuşağı bayrağı, kapıda gökkuşağı yumruğu var diye girdiğimiz kafede sevgilimle oturuyorduk, sadece koluma girmiş ve başını omzuma yaslamıştı. Ekşi Sözlük’ten bir şeyler okuyorduk. Kesinlikle öpüşme veya o tarz bir temas yoktu.

Barda ve kasada duran, mekan sahibi olduğunu düşündüğümüz birisi bizden karşılıklı oturmamızı istedi. Tekrar etmesini istedim, ‘Diğer müşteriler bu yakınlığınızdan rahatsız olabilir, sizden karşı karşıya oturmanızı istiyorum’ dedi. Bunlar bize söylendiği esnada hetero algılanabilecek bir çiftin yakın oturup öpüşmesine karışılmadı. Sevgilimin de bu olaydan sonra çok morali bozuldu. İçeceğimiz biter bitmez çıktık.” 

O sırada mekanda bulunan bir ODTÜ LGBTİQAA+ Dayanışması üyesi de olayı doğruladı ve çiftin başından geçen bu olaydan kendilerinin de rahatsız olduklarını, bunun üzerine mekandan ayrıldıklarını ve çifte moral destek verdiklerini belirttiler.

Bunun gibi olaylar kuir mekanların güvensiz alanlar olduğu algısı uyandırsa da bu her kuir mekan için doğru değil. Kuir toplumun deneyimleri yoluyla kuir mekanların güvenli alanlığı netlik kazanıyor. Dahası her geçen gün pek çok mekanda kuir bireylerin özgürce, kuir kimliklerinden ötürü ayrımcılığa uğramadan oturabileceği, güvende hissedebileceği alanlar da artıyor.

---

ÜniKuir medya portalında yayınlanan köşe yazıları, yazarlarının sorumluluğundadır. Yazıların unikuir.org adresinde yayınlanmış olması, ÜniKuir’in metindeki görüşleri desteklediği anlamına gelmemektedir.

---